Bohr effect: fysiologie en je ademhaling

Bohr effect. We hebben zuurstof nodig om in leven te blijven. Daarom halen we automatisch adem. We zijn ons er nauwelijks van bewust, alleen als ademhalen door intensief bewegen of een aandoening niet zo gemakkelijk gaat. Achter zo’n simpele ademhaling gaat een ingenieus systeem schuil om onze lichaamscellen van zuurstof te voorzien. Daar heeft het Bohr effect alles mee te maken. Ons lichaam heeft een prachtige manier om zoveel mogelijk zuurstof af te geven aan lichaamscellen, die dat hard nodig hebben. Maar er is ook een keerzijde: als we teveel ademen, krijgen onze lichaamscellen juist te weinig zuurstof.

Je lichaam neemt zuurstof op

De zuurstof die we inademen, wordt opgenomen door de longen. Die geven de zuurstof vervolgens weer door aan het bloed, zodat deze door het lichaam vervoerd en afgegeven  kan worden. Ons bloed bestaat uit water met vaste bestanddelen, zoals rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Ook bevat ons bloed opgeloste stoffen. Bij het opnemen van zuurstof spelen de rode bloedcellen een belangrijke rol. Ze bevatten namelijk hemoglobine, een eiwit waar zuurstof zich gemakkelijk aan hecht.

Je bloed stroomt door je lichaam

Het zuurstofrijke bloed wordt door je hart je lichaam rondgepompt. Daarbij komt het allerlei lichaamscellen tegen. Op sommige momenten hebben die cellen veel zuurstof nodig, bijvoorbeeld als je aan het sporten bent. Op andere momenten hebben ze maar weinig nodig, bijvoorbeeld als je slaapt. Hoe weet zo’n rode bloedcel nu hoeveel zuurstof hij precies aan een cel moet geven? Dat heeft ons lichaam prima geregeld.

CO2 vertelt hoeveel zuurstof er moet worden afgegeven

Actieve cellen halen hun energie uit zuurstof en glucose. Daarbij maken ze ook water en koolzuurgas (CO2) aan. Deze CO2 wordt afgegeven aan het bloed dat langs de cellen stroomt. Hoe meer CO2 er in het bloed terecht komt, hoe meer zuurstof er aan de lichaamscellen wordt afgegeven. Het hoge CO2  gehalte vertelt de rode bloedcellen namelijk dat de lichaamscellen erg actief zijn.

Hemoglobine

Hemoglobine is een eiwit in de rode bloedcellen waaraan zuurstof gemakkelijk blijft ‘kleven’. Dat gebeurt tijdens de zuurstofopname rond de longen. Bij de lichaamscellen aangekomen, zal de hemoglobine de zuurstof weer moeten afgeven. Hoeveel zuurstof er wordt afgegeven is afhankelijk van het koolzuurgas-niveau in het bloed. Als we teveel ademen, verliezen we ook teveel koolzuurgas. Dat heeft invloed op de hemoglobine, waardoor deze te weinig zuurstof afgeeft. De ‘kleefkracht‘ wordt niet verminderd, zodat er geen zuurstof vrijkomt. Op die manier krijgen de spieren, hersenen, hart, nieren en andere organen te weinig zuurstof. Dit wordt hypoxia genoemd.

CO2 en pH

De hoeveelheid CO2 in je bloed bepaalt ook de pH waarde van je bloed. Dit is de zuurtegraad. Je bloed hoort niet al te zuur te zijn. De ideale pH waarde is 7,4. Wordt je bloed zuurder, dan raken de lichaamsprocessen verstoord. Je cellen krijgen dan te weinig zuurstof wat gevolgen voor je lichamelijk welzijn heeft. Je kunt de pH waarde van je bloed goed in balans houden door voeding, beweging, stress en ademhaling. De afgifte van zuurstof door het hemoglobine zal dan optimaliseren. Daarmee worden de cellen in je organen, weefsels en spieren goed voorzien van zuurstof.

Hyperventilatie

Adem je teveel en te snel ademt, dan adem je ook teveel CO2 uit. Bij chronische hyperventilatie daalt deze CO2 concentratie in het bloed dan ook sterk. Met een lage concentratie CO2 in je bloed zal het hemoglobine maar weinig zuurstof afgeven. En dat terwijl je lichaamscellen daar wel behoefte aan hebben. Bij chronische hyperventilatie krijgen je cellen dus chronisch te weinig zuurstof binnen. Dit mechanisme is circa 1905 ontdekt door Christian Bohr, een Deense hoogleraar fysiologie. Vandaar de naam Bohr effect.

Leren ademhalen

Als je last hebt van chronische hyperventilatie, kan een ademhalingstraining daar verandering in brengen. Ademhalen doe je immers 24/7. Door hyperventilatie te verhelpen verhoog je het CO₂ gehalte in je bloed, waardoor de zuurstofafgifte verbetert. Je leert bijvoorbeeld minder lucht in en uit te ademen. Zo krijg je voldoende binnen, maar niet teveel. Een slechte ademhaling kan veel klachten veroorzaken, zoals bronchitis, allergieën, bloeddrukproblemen en paniekaanvallen. Ook snurken en apneu worden ermee in verband gebracht.

Het Bohr effect in het kort

Het Bohr effect heeft te maken met de zuurstofafgifte aan onze lichaamscellen. Via de longen wordt zuurstof opgenomen in het lichaam en vervolgens naar de lichaamscellen getransporteerd. Het eiwit hemoglobine zorgt dat de rode bloedcellen zuurstof aan de lichaamscellen afgeven. Hoeveel zuurstof dat is, wordt bepaald door het CO₂ gehalte in het bloed. Hoe meer CO₂, hoe meer zuurstof er afgegeven wordt. Als we teveel ademen, hebben we te weinig CO₂ in ons bloed en krijgen de lichaamscellen te weinig zuurstof. Daarom kan chronische hyperventilatie voor allerlei vervelende klachten zorgen.

Chronische hyperventilatie verhelpen

Om de hoeveelheid zuurstof in de cellen te optimaliseren is het van belang om binnen de medische norm te ademen. Dat leer je door chronische hyperventilatie te verhelpen. Daar is de Buteyko ademtherapie geschikt voor. Deze therapie kun je via de 1 op 1 cursus volgen, of online.

Over René, Je Buteyko ademtherapeut

René, Je Buteyko ademtherapeut

Jarenlang had ik last van ‘onverklaarbare’ gezondheidsklachten, die uiteindelijk wél verklaarbaar bleken te zijn: via de ademhaling! Sinds 2014 deel ik als Buteyko ademtherapeut hoe je moet ademen. Meer over mijn reis en opleidingen vind je op de ‘over mij’ pagina.

See author's posts