Gapen, of geeuwen. We doen het allemaal meerdere keren per dag. En het werkt ook nog eens hartstikke aanstekelijk. Moet je gesprekspartner geeuwen? Dan is de kans groot dat jij zelf ook een gaap niet kan onderdrukken. En zelfs alleen maar aan geeuwen denken, of over geeuwen lezen, zorgt er al voor dat je hoogstwaarschijnlijk moet gapen. En wij mensen zijn niet de enige die geeuwen. Ook heel veel andere diersoorten geeuwen regelmatig. Maar wat heeft gapen voor nut? Waarom gapen mensen? En hoe wordt veel gapen eigenlijk veroorzaakt? We leggen het je graag uit.
Waarom gapen mensen?
Er zijn veel verschillende onderzoeken gedaan naar waarom mensen en dieren geeuwen. Vroeger werd er gedacht dat geeuwen vooral te maken had met vermoeidheid en verveling. Geeuwen zou dan een manier zijn om extra zuurstof naar de hersenen te krijgen. Onderzoek toont dit verband echter niet direct aan. Zelfs embryo’s in de baarmoeder gapen al. Aangezien zij geen zuurstof binnenkrijgen via de longen zou dit dus geen logische verklaring zijn.
Maar er doen nog meer theorieën de ronde over het nut van geeuwen. Aangezien niet alleen mensen, maar ook dieren geeuwen wordt er vanuit gegaan dat er wel een daadwerkelijk nut achter moet zitten. Welk nut dit is, zijn wetenschappers nog niet helemaal over uit. Er is zelfs een onderzoek geweest dat ervoor pleit dat we met geeuwen anderen proberen te verleiden tot seks. En ook ziektekiemen verdrijven is ooit als nut opgeworpen.[2]
Eén van de nieuwere verklaringen is dat gapen ervoor zorgt dat je hersenen afkoelen.[3] Mensen geeuwen daarom vaker in de winter dan in de zomer. In de zomer zorgt de warme buitenlucht er immers niet voor dat hersenen afkoelen als je het inademt. Door te gapen in koelere lucht kunnen je hersenen tot wel een halve graad afkoelen. Als je hersenen afkoelen zul je weer alerter worden. Bij baby’s in de baarmoeder wordt aangenomen dat gapen bijdraagt aan de ontwikkeling van de hersenen.[4]
Waarom is gapen aanstekelijk?
Hoe vaak heb jij al gegaapt tijdens het lezen van dit artikel? Dat gapen aanstekelijk is staat wel vast. Maar waarom dat zo is, is niet helemaal duidelijk. Ook hier doen verschillende theorieën de ronde over. Geeuwen is niet alleen aanstekelijk voor mensen, maar ook bij chimpansees en honden werd dit waargenomen.[5] Opvallend is dat zowel bij kleine kinderen, als bij jonge chimpansees dit effect niet te zien is.
Daarom wordt er aangenomen dat het kopiëren van het gaap gedrag van anderen te maken heeft met het empathisch vermogen. Bij jongere kinderen is dit minder goed ontwikkeld, waardoor zij het gedrag nog niet zullen nadoen. Ook mensen met minder goed ontwikkelde sociale vaardigheden, zoals mensen met autisme, zijn minder snel geneigd om te gaan geeuwen bij het zien van geeuwende mensen.[6] Je zult ook sneller gaan geeuwen als een naast familielid moet gapen, dan als het om een vreemde gaat.[7] Op hersenscans van proefpersonen is te zien dat geeuwen hetzelfde hersengebied activeert als wanneer we rekening houden met anderen.[8] Dat verklaart de link tussen het empathisch vermogen en hoe vaak we geeuwen.
Veel gapen oorzaak
Als we bovenstaande in ogenschouw nemen zijn er dus verschillende verklaringen te geven voor als je vaak moet gapen. Het kan met de temperatuur van je hersenen te maken hebben. Ook kan het zijn dat je empathisch bent aangelegd, waardoor je het geeuwen snel van anderen overneemt.
Toch zijn er ook een aantal medische oorzaken aan te wijzen voor veel gapen.
Deze komen minder vaak voor, maar zijn toch goed om even bij stil te staan. Er wordt namelijk ook een verband gezien tussen hersenaandoeningen en hartklachten. [9] Dit komt gelukkig niet zo heel vaak voor, maar is wel iets om in je achterhoofd te houden als je wel erg vaak moet geeuwen op een dag.
Niet kunnen gapen
Niet kunnen geeuwen kan heel ongemakkelijk en verontrustend zijn. Het is namelijk een reflex van ons lichaam waarvan gedacht wordt dat het de hersenen afkoelt. Het kan echter zijn dat het niet lukt om te geeuwen. Dit kan veroorzaakt worden door angst, stress, slaaptekort of problemen met het middenrif. Een andere mogelijke oorzaak is dysautonomie, een aandoening waarbij het autonome zenuwstelsel niet goed functioneert.
Het niet kunnen gapen kan leiden tot ongemak en spanning. Soms kan het zelfs kortademigheid veroorzaken. Ademhalingsoefeningen, ontspanning en afleiding kunnen helpen. Houdt dit probleem zich aan, of veroorzaakt het ernstige problemen? Dan is het verstandig om een arts te raadplegen voor verder onderzoek en behandeling.
Geen eenduidig antwoord op de vraag: ‘Waarom gapen mensen?’
Een echt eenduidig antwoord op de vraag waarom we gapen is er dus niet te geven. Geeuwen heeft verschillende achterliggende oorzaken, waarvan wetenschappers lang nog niet alles begrijpen. Dat het zowel een lichamelijke als een sociale functie heeft is wel duidelijk, maar om echt alle mysteries van het geeuwen te kunnen ontrafelen is nog meer onderzoek nodig.
Ook kan het nog zijn dat de lichamelijke en de sociale functies gecombineerd worden. Als je met een groep mensen aan het werk bent en één iemand begint te gapen is de kans groot dat het door iemand anders over wordt genomen. Zo creëer je een domino-effect binnen de groep. Heb jij je gapen kunnen onderdrukken tijdens het lezen van dit artikel? Wij tijdens het schrijven in ieder geval niet.
Gapen, diep ademen en zuchten
Mensen die veel zuchten zullen automatisch ook diep inademen. Tijdens een diepe gaap wordt er ook diep ingeademd. Ben je iemand die veel zucht, of in ieder geval vaak diep inademt? Dan is het waarschijnlijk dat het gapen getriggerd wordt door het vele diepe ademen. Diep ademen is een kenmerk van chronische hyperventilatie. Net zoals veel zuchten trouwens.
Daarbij is er sprake van borstademhaling, veel door de mond ademen, hoorbaar ademen en een onregelmatige gespannen ademhaling. Om te kijken er bij jou sprake is van chronische hyperventilatie dan kun je onderaan deze pagina de hyperventilatie test doen. Die kun je gelijk even doen, want er zijn geen apparaten voor nodig.
Geeuwen tegengaan, Buteyko ademtherapie
Voor veel mensen komt het vele gapen voort uit vermoeidheid, een gebrek aan energie. Via de Buteyko ademtherapie leer je op een ontspannen manier te ademen als gewoonte. Je leert dus niet om even via je buik te ademen, maar om daar een gewoonte van te maken. Je zult dan vanzelf minder gaan gapen.
Via de Buteyko adem therapie krijg je meer energie en concentratievermogen. Bovendien kun je vele andere gezondheidsklachten verhelpen. Een medisch gezien gezonde ademhaling wordt het meest over het hoofd gezien voor een goede gezondheid. Dit terwijl het belangrijker is dan voeding, slapen en beweging bij elkaar. Als je de Buteyko therapie wilt ondergaan dan kun je de online cursus, incl 2 uur persoonlijke begeleiding de individuele offline cursus volgen. Ik help je graag verder met je gezondheid.
Gerelateerde blogartikelen
Ademconditie test / Hyperventilatie test
Chronische hyperventilatie symptomen
Lichte slaap
Boeren en lucht inslikken
Loopneus en niet verkouden
Hoesten door stress
Naakt slapen: de gezondheidsvoordelen
REM slaap
👇Laat je hieronder een berichtje achter?
Bronnen
[1] https://zorgnu.avrotros.nl/hulp/hulpartikelen/item/waarom-gaap-je/
[2] https://www.trouw.nl/nieuws/waarom-gapen-we~b9ceda02/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
[3] https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnevo.2011.00003/full
[4] https://www.livescience.com/24980-fetuses-yawn-womb.html
[5] https://www.quest.nl/mens/gezondheid/a25453302/waarom-gapen-we-de-weetjes-op-een-rij/
[6] https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0091773
[7] https://www.gezondheidsnet.nl/gapend-familielid-meest-besmettelijk
[8] https://www.nemokennislink.nl/publicaties/gapers-begrijpen-andermans-emoties/?search_page=true
[9] https://medlineplus.gov/ency/article/003096.htm
Over René, Je Buteyko ademtherapeut
Wil je beter leren ademen?
Contact