Ziekte van Parkinson

Parkinson verschijnelen

De ziekte van Parkinson is in te delen in vijf verschillende fases. Dit heet de Hoehn en Yahr-classificatie. De fases geven een beeld van het beloop van Parkinson. Het is niet te zeggen hoe lang het duurt voor je van fase 1 naar fase 5 gaat. Dit is voor iedereen met Parkinson verschillend. ²

• Fase 1: beginstadium met lichte symptomen aan één lichaamszijde.
• Fase 2: aan twee lichaamszijden symptomen, geen balansproblemen. Mogelijk al licht voorovergebogen houding en soms beginnende problemen met spreken.
• Fase 3: matige tot ernstige symptomen. Houding en balans wordt lastiger. Lopen gaat zonder hulp, maar gaat wel langzamer dan eerst. Dagelijkse verzorging (zoals aankleden, wassen) lukt zelf.
• Fase 4: ernstige symptomen. Gedeeltelijk afhankelijk van hulp van naaste of verzorging. Lopen en staan is lastig, maar gaat nog zonder hulp (eventueel met stok of rollator).
• Fase 5: lopen of staan zonder hulp onmogelijk. Er is steeds hulp of verzorging nodig, bijvoorbeeld bij eten en drinken.

Parkinsonisme

Dit is een verzamelnaam die wordt gebruikt voor verschillende ziektes. Letterlijk betekent het lijkend op Parkinson. Je hebt dan de symptomen van Parkinson. De ziekte van Parkinson is dus ook een parkinsonisme. Andere ziektes die zo worden genoemd zijn onder andere³: 

• Multipele systeem atrofie (MSA): dit is een hersenziekte waarbij hersencellen afsterven.
• Progressieve supranucleaire verlamming (PSP): dit is een hersenziekte waarbij bepaalde neuronen in de hersenen afsterven.
• Vasculaire parkinsonismen: hierbij worden de symptomen veroorzaakt door problemen met de doorbloeding in de hersenen, zoals een herseninfarct.
• Medicamenteuze parkinsonismen: sommige medicatie gaat de werking van dopamine tegen. Je kunt dan symptomen krijgen die lijken op de ziekte van Parkinson.

Oorzaak parkinson

Bij de ziekte van Parkinson is de aanmaak van het stofje dopamine verstoord. Dopamine is een zogeheten neurotransmitter. Neurotransmitters zorgen ervoor dat het signaal van het de ene zenuw naar de andere zenuw wordt overgebracht. Omdat je hersenen uit heel veel zenuwen bij elkaar bestaan, kunnen sommige hersengebieden niet meer goed met elkaar samenwerken⁴.

Symptomen parkinson

De symptomen worden pas duidelijk als er 80% minder dopamine wordt aangemaakt. Eerst krijg je last van problemen met bewegen (motorische problemen). In een latere fase kun je ook cognitieve problemen krijgen. Dan kun je bijvoorbeeld minder goed nieuwe dingen leren of vergeet je sneller dingen⁵. 

Rigiditeit

Bij rigiditeit is de spierspanning in de spieren hoger. Maar niet aan alle spieren. De spierspanning is alleen hoger in de spieren die het gewricht buigen. Neem bijvoorbeeld de biceps. Als je de ziekte van Parkinson hebt, is de spierspanning in je biceps (de armbuiger) hoger dan in je triceps (de armstrekker). Hierdoor kun je je arm moeilijker strekken.

De strakgespannen biceps houden de triceps tegen als die je arm recht wilt maken. Je kunt je biceps in dit geval vergelijken met een elastiek. Als het elastiek strakker gespannen staat, is het moeilijker om het elastiek op rek te brengen. En dat is juist net wat er gebeurt als je je arm wilt strekken⁶. 

Niet alleen je biceps, maar ook de spieren in je benen en in je romp kunnen meer gespannen zijn. Het lijkt wel een soort stijfheid. Bij elke beweging moet je tegen die spierspanning in werken. Dat kost moeite, kracht en tijd. Je beweegt hierdoor langzamer en het kost je meer energie⁷. 

Tremor

Een tremor is een trilling die meestal in de handen of armen voorkomt. Er zijn twee verschillende typen tremoren:

• De rusttremor: de trilling gebeurt drie tot vijf keer per seconde, ook als je niet beweegt.
• Intentietremor: je wilt gaan bewegen (intentie), maar dan begint je hand te trillen. Soms is het zo erg dat je de beweging niet kunt afmaken of uitvoeren.

Een tremor verdwijnt als je slaapt. Stressvolle situaties of spanning kunnen de tremor juist verergeren⁸.

Bradykinesie

Bradykinesie is een vertraging in het starten en het uitvoeren van een beweging. Door de verminderde dopamine aanmaak gaan de automatische bewegingen moeilijker. Lopen heb je bijvoorbeeld als klein kind al geleerd. Deze beweging ligt opgeslagen in het motorische centrum in je hersenen.

Ga je lopen, dan stuurt het motorische centrum dit automatisch aan. Je kunt dan tegelijkertijd andere dingen doen, zoals praten of een koffiekopje vasthouden. Dit heet een dubbeltaak. Met Parkinson kun je minder goed automatisch bewegen. Een ander hersengebied moet de beweging overnemen. Je moet dan het lopen bewust sturen.

Je hersenen zijn dan zo druk bezig met het lopen dat ze geen hersencapaciteit meer hebben om te praten. Of de helft van de koffie valt over je vloerkleed heen ⁹

Parkinson lopen

Door de verschillende symptomen wordt het lopen bij Parkinson vaak moeilijker. Het wordt moeilijker om grote passen te maken. Daardoor worden de stapjes tijdens het lopen soms steeds kleiner. Het kan zelfs gebeuren dat je aan de grond vastgeplakt lijkt te zijn. Dit heet freezing.

Er zijn trucjes en hulpmiddelen om het lopen gemakkelijker te maken. Zo kun je lopen op een bepaald ritme met muziek of een metronoom. Lopen met een stok of met een rollator zorgt voor meer balans. Dat is aan te raden als je bent gevallen of bang bent om te vallen.

Parkinson behandeling

Meestal richt de behandeling van Parkinson zich op het verminderen van de symptomen. Het is helaas nog niet mogelijk om het beloop van de ziekte te beïnvloeden met medicatie. Wel lijkt het zo te zijn dat actief bewegen het ziekteproces vertraagt [10 KNGF richtlijn, ziekte van Parkinson]. 

Medicatie Parkinson

Meestal schrijft de neuroloog bij Parkinson medicatie voor die de werking van het stofje dopamine nadoet. Daarnaast krijg je soms medicatie die de afbraak van dopamine in je hersenen afremmen. Meestal is de medicatie in de vorm van tabletten. In een vergevorderd stadium kan de medicatie ook via een pomp worden toegediend.

Het duurt vaak een tijdje voordat de medicatie goed is ingesteld. Bovendien worden de symptomen weer erger zodra de medicatie (bijna) is uitgewerkt. Dit staat bekend als het on-off fenomeen. Je staat ‘aan’ als je medicatie werkt en ‘uit’ als je medicatie is uitgewerkt. 

Deep Brain Stimulation

De vertaling van Deep Brain Stimulation is diepe hersenstimulatie. Via een operatie worden er elektroden in je hersenen geplaatst die elektrische signalen afgeven. Die elektroden komen in het hersengebied dat overactief is. Dat hersengebied geeft dan te veel signalen af. De elektroden zorgen dat die signalen worden tegengehouden, zodat ze niet in andere hersengebieden aankomen. Dit onderdrukt de symptomen. Dit is een behandeling die niet vaak wordt gebruikt ¹⁰. 

Therapie bij Parkinson

Als je er zelf even niet uitkomt, heb je soms wat hulp nodig. Een fysiotherapeut kan je bijvoorbeeld helpen me het bedenken van manieren om makkelijker te bewegen. Een ergotherapeut geeft je advies over aanpassingen in huis. Een Parkinsonverpleegkundige geeft antwoord op je vragen over de ziekte en biedt een luisterend oor. Zo zijn er veel verschillende mensen die je kunnen en willen helpen. Als je hulp nodig hebt, kun je bij je arts vragen waar je het beste terecht kunt.

In beweging komen en blijven!

Naast medicatie is in beweging blijven het belangrijkste bij Parkinson. Je kunt zelf bijvoorbeeld wandelen of fietsen. Maar je kunt ook sporten onder begeleiding. Soms kan dit zelfs in een speciale oefengroep voor mensen met Parkinson. Boksen, zwemmen, wandelen of misschien dansen: het kan allemaal. Het belangrijkste is dat je iets doet wat je leuk vindt en dat bij je past en dat het veilig is.

Veilig betekent vooral: zorg dat je niet valt. Want met Parkinson wordt je evenwicht slechter, waardoor je sneller kunt vallen. Als je niet goed weet wat je moet kiezen of wat veilig is, overleg dan met je fysiotherapeut wat het beste bij je past ¹¹. 

De basisbeweging, je ademhaling

De basisbeweging van het menselijk lichaam is de ademhaling, waarbij het probleem is dat veel mensen tegenwoordig verkeerd ademen. Dat kan leiden tot een minder goede motoriek, of coördinatie. Deze maand plaats ik blogartikelen over deze specifieke onderwerpen.

Zoals je al las ademen veel mensen tegenwoordig verkeerd. Dit is o.a. het gevolg van stress, voeding, een slechte nachtrust en een gebrek aan beweging. Een vorm van verkeerd ademen is chronische hyperventilatie. Chronische hyperventilatie gaat vaak samen met de ziekte van Parkinson, of parkinsonisme. Via deze ademtest kun je erachter komen of er sprake is van chronische hyperventilatie. Daarna kun je hieronder lezen over het verminderen van Parkinson klachten d.m.v het verhelpen van chronische hyperventilatie.

Buteyko adem methode

Onlangs werd er bij een cursist van me de diagnose gesteld dat er sprake zou zijn van de ziekte van Parkinson. Toen ben ik gelijk gaan kijken wat het verhelpen van chronische hyperventilatie hierbij kan betekenen. Hij merkte overigens dat hij al minder last had van trillen als hij de ademhalingsoefeningen deed.

Van een collega vernam ik ook dat de Buteyko methode kan helpen bij de zieke van Parkinson. Daar vind je hier meer informatie over. Ik heb me verdiept in Parkinson en werk op het moment met iemand met deze aandoening. Als jij ook last hebt van deze aandoening dan wil ik me graag inzetten om mooie resultaten met jou te behalen naar een betere gezondheid. Dan kan via de online cursus, incl persoonlijke begeleiding, of via de individuele offline cursus.

Gerelateerde blogartikelen

Chronische hyperventilatie symptomen
Coördinatie 
Tintelingen
Trillend lichaam tijdens slaap
Zere onderrug
Pijn in nek en schouder
Ontspannen tussenrib spieren